درگاه:اراک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ویرایش درگاه اراک
به درگاه اراک خوش آمدید.
به درگاه اراک خوش آمدید.
اراک قدیم

اراک (دربارهٔ این پرونده تلفظ ) یکی از کلان‌شهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای غرب و مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهرستان اراک است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ برابر با ۵۲۶،۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید. اراک از جمله شهرهایی است که دارای رشد سریع جمعیت است. میزان رشد جمعیت از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۷۵ برابر با ۱/۵ بوده است.

از قرن دوم اسلامی ناحیهٔ میان همدان، ری و اصفهان عراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عَراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای کرهرود بود قلعه سلطان آباد، بعد سلطان‌آباد عراق و در سال ۱۳۱۶ شمسی به اراک مبدل گشت.

اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود. نخستین کارخانه تولید آلومینیوم کشور (ایرالکو)، نخستین و بزرگترین کارخانه واگن سازی و لوکوموتیوسازی کشور (واگن پارس)، نخستین کارخانه کمباین‌سازی کشور (کمباین‌سازی ایران)، بزرگترین کارخانه سازنده دکل انتقال نیرو در خاورمیانه (آونگان)، نخستین ایستگاه آزمایش تست دکل‌های انتقال نیرو در خاورمیانه و آسیا و نخستین مدرسه خورشیدی کشور در این شهر قرار دارند. همچنین این شهر به دلیل پایان طرح‌های گازرسانی به عنوان نخستین مرکز استان سبز کشور شناخته شده‌است.

این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰درصد تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگترین کارخانه تولید کننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگترین معدن سدیم سولفات کشور لقب پایتخت صنعتی ایران را به خود اختصاص داده‌است و به همین دلیل یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است.طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک از جمله طرح‌های ملی است که برای کاهش آلودگی شهر به تصویب رسیده است، اما اجرا نشدن ضعیف آن بعد از چند سال باعث شد تا مردم اراک در سال ۱۳۹۲ به مدت ۱۸ هفته تجمعات اعتراضی نسبت به وضع موجود برپا کنند.این تجمعات موجب شد تا روزنامه الشرق الاوسط مردم شهر اراک را ثابت قدمترین مردم ایران در زمینه اعتراض به مسائل زیست محیطی معرفی کند.

این شهر از جمله شهرهای امن از نظر لرزه خیزی است و احتمال وقوع زلزله بالای ۵ ریشتر در آن بسیار ضعیف است.

ویرایش نوشتار هفته
نیروگاه سیکل ترکیبی شازند یکی از عمده منابع آلودگی شهر اراک

طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک یکی از طرح‌های ملی است که در راستای کاهش آلودگی هوای کلانشهر اراک در سال ۱۳۸۶ در جلسه هیات وزیران به تصویب رسید. هوای اراک در زمره آلوده ترین کلان شهرهای ایران قرار دارد. عواملی همچون رشد جمعیت و به پیرو آن افزایش خودرو و همچنین افزایش روند صنعتی شدن و ساخت کارخانه‌های گوناگون باعث شده‌است این شهر جزو یکی از هشت کلان شهر آلوده کشور به حساب بیاید. ورود حجم زیادی از آلودگی‌ها به این شهر نشان می‌دهد که درصد بالایی از آلودگی در شهری با وسعت کم متمرکز شده‌است و این حجم از آلودگی هم برای انسان و هم برای محیط زیست بسیار خطرناک است.

بنا بر اعلام سازمان محیط زیست کشور طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک ۴۰ درصد پیشرفت داشته است. این در حالی است که فقط ۱۰ درصد از میزان اعتبارات تعهد شده طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک تخصیص یافته است. هر چند که برخی از منابع دولتی از روند اجرای این طرح در شهر اراک را مناسب جلوه می‌دهند، امّا تعلل برخی از سازمان‌ها در اجرای بندهای این طرح از جمله کمبود فضای سبز شهری، توجه نکردن مسئولین برخی از صنایع آلوده کننده هوا نسبت به رفع منابع آلودگی و کمبود اعتبار مورد نیاز اجرای طرح، موجب کندی روند اجرای طرح شده‌است.

ویرایش مشاهیر
نیم تنه آقانوالدین عراقی در یکی از میدان‌های اراک

آقانورالدین عراقی (۱۲۷۸ ه. ق اراک - ۱۳۴۱ ه. ق اراک) از مجتهدان و مراجع تقلید شیعه و از علمای پرنفوذ منطقه عراق عجم و از شاگردان و پیروان آخوند خراسانی بود. وی از سادات کرهرود است که نسب خود را به امام چهارم شیعیان می‌رسانند. میرعلی محمد مکی جد هفتم وی پیش از ساخت قلعه سلطان آباد به منطقه مهاجرت نموده و در کرهرود ساکن شده و مدرسه علوم دینی را در آنجا بنا کرده‌است. پس از تاسیس قلعه سلطان آباد فرزندان میرعلی محمد با نام‌های سید محمد و سید احمد که به سیدین عراق مشهور شدند به آنجا رفتند و مدیریت امور مذهبی شهر را در دست گرفتند. پدر آقانورالدین عراقی، سید شفیع، فرزند سید احمد بود.

آقانورالدین از حامیان اصلی مشروطه طلبان عراقی به حساب می‌آمد و در چند مقطع با صدور حکم جهاد به حمایت از ایشان در اراک پرداخت، پس از صدور فرمان مشروطه نیز ریاست انجمن ایالتی اراک را بر عهده گرفت. در جنگ جهانی اول به همراه مجاهدین به کرمانشاه و بعدها استانبول رفت. وی یکی از بانفوذترین و برجسته ترین شخصیت‌های روحانی اراک و منطقه بود و در تاریخ اراک از این لحاظ همانندی ندارد. آرامگاه وی در اراک زیارتگاه محسوب می‌شود و با شمارهٔ ثبت ۳۴۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

ویرایش رده‌ها
ویرایش نوشتارهای برگزیده
ویرایش آیا میدانید که

آیا می‌دانید...

  • ... شهر اراک در تنوع تولید محصولات صنعتی در خاورمیانه در رتبه اول قرار دارد.
  • ... اولین مدرسه خورشیدی کشور در شهر اراک قرار دارد.
  • ... بزرگترین معدن سولفات سدیم دنیا در شمال شرق اراک قرار دارد.
  • ... اراک قطب تولید آلومینیوم در خاورمیانه است.
  • ... تنها کارخانه تولید کمباین در خاورمیانه در اراک قرار دارد.
  • ... اراک امن ترین مرکز استان ایران از لحاظ لرزه خیزی است.
  • ... ۸۰ درصد از تجهیزات انرژی کشور در اراک تولید می‌شود.
  • ... بزرگترین سینمای ایران با ظرفیت ۹۰۰ صندلی در اراک قرار دارد.
  • ... اولین تالار بورس خصوصی کشور در اراک قرار دارد.
  • ... کمترین نرخ بیکاری در کشور به اراک تعلق دارد.
ویرایش نگاره هفته

شفته، از غذاهای سنتی اراک

ویرایش گفتاورد

... شهر سلطان آباد اهمیتی جز مرکز تجارت قالی ندارد. در هر خانه کارگاهی برپاست و زنان در عین اینکه به کارهای خانه می‌رسند به قالیبافی مشغولند...

دکتر فوریه

ویرایش گردشگری
سربینه مردانه حمام چهارفصل

حمام چهار فصل از آثار باستانی شهر اراک و مربوط به اواخر دوره قاجار است. این بنا توسط "حاج محمدابراهیم خوانساری" در زمان احمد شاه قاجار بنا نهاده شده است. این حمام در خیابان شهید دکتر بهشتی واقع شده و در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. وجود نقاشی‌ها و نگاره‌هایی از چهار فصل سال که در چهار گوشه این حمام وجود دارد علت نامگذاری این حمام بوده است. این حمام تنها حمام کشور است که در آن قسمتی مجزا برای اقلیت‌های مذهبی وجود دارد. علت ساخت این قسمت توسط بانی بنا، دیدن شستشوی طفلی کوچک توسط مادری یهودی در فصل زمستان بوده است. وی وقتی علت را جویا شد دریافت که یهودیان حق استفاده از حمام عمومی را ندارند، بنابراین تصمیم به ساخت حمامی برای اقلیت‌ها در مجاورت حمام عمومی شهر گرفت.

این حمام از نظر مساحت بزرگترین حمام ایران با شمار می‌رود.

ویرایش گوناگون

لهجه اراکی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است که در شهرستان اراک با آن صحبت می‌شود. در شهر اراک و حومه آن این لهجه را به صورت کمرنگ تر و در روستاهای اطراف به صورت غلیظ تر می‌توان مشاهده کرد. قبل از پیدایش شهر اراک گویش‌های متفاوتی در منطقه وجود داشت، اما با مهاجرت گروه‌های مختلف و اسکان آنها در شهر ترکیب خاصی از لهجه‌ها ی مختلف به وجود آمد که امروزه به نام لهجه اراکی شناخته می‌شود.

در لهجه اراکی همانند لهجه‌های دیگر گاهی جایگزینی برای بعضی از لغت‌های رایج در فارسی معیار آورده شده است.

برخی لغات لهجه اراکی
فارسی معیار لهجه اراکی
گنجشک مَلوچ
نفر آخر قاق
ملاقه چُمچه
کلاغ قِلاق
پدر زن خُسوره
دوزانو نشستن چُتُلی
نردبان پازگینه
داس دَسغاله
ناودان سول
دری وری مله موتی
سوسک صحرایی با بال‌های براق سوسوله برغینه
رودل (بیماری) چالمه و سقل سرد
ویرایش سراسر نما
ویرایش درگاه‌های وابسته
ویرایش در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا