درگاه:ایران

این صفحه یک درگاه برگزیده است.
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه ایران


پرچم ایران
پرچم ایران


پرچم ایران

نشان رسمی ایران.
نشان رسمی ایران.

نشان رسمی ایران

ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است.

وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد.

فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است.

اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است.

مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد.

نوشتار برگزیده

آرامگاه کورش بزرگ مقبره کورش بزرگ است، بنایی بی‌پیرایه ولی با معماری منحصر به فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد است.این بنا از همه سوی دشت مرغاب پیداست، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند آرامگاه کوروش است.این اثر در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.ساختمان آرامگاه دو هزار و پانصد سال در برابر عوامل مخرب طبیعی و غیرطبیعی پایداری کرده‌است و هنوز در دشت پاسارگاد پابرجاست. قاعده یا زیربنای اصلی آن سکویی است سنگی که طرح آن یک مربع مستطیل به طول ۱۳٫۳۵ متر و عرض ۱۲٫۳۰ متر می‌سازد.روی آرامگاه کورش نوشته‌ای به خط میخی پارسی باستان وجود داشت به این مضمون:
ای انسان. من کورش پسر کمبوجیه هستم، که شاهنشاهی پارس را بنیاد کردم و شاه (کل) آسیا بودم. پس به این آرامگاه بر من رشک مبر.

گفتار برگزیده

مرا اگر بکشند قطرات خونم کلمه ایران را ترسیم خواهد کرد و اگر بسوزانند خاکسترم نام وطن را تشکیل خواهد داد.


_محمدتقی پسیان

تاریخ ایران

قلمرو هخامنشیان در زمان داریوش بزرگ
قلمرو هخامنشیان در زمان داریوش بزرگ

هخامنشیان (۳۳۰ - ۵۵۰ پیش از میلاد) نام دودمانی پادشاهی در ایران است. پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند.کوروش بزرگ را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می‌دانند. به پادشاهی رسیدن پارسی‌ها و دودمان هخامنشی یکی از رخدادهای برجستهٔ تاریخ باستان است. اینان دولتی ساختند که دنیای باستان را به استثنای دو سوم یونان زیر فرمان خود در آورد. شاهنشاهی هخامنشی را نخستین امپراتوری تاریخ جهان می‌دانند. پذیرش و بردباری دینی از ویژگی‌های شاهنشاهی هخامنشی به شمار می‌رفت.

بیشتر...

اساطیر

میترا از ایزدان باستانی هندوایرانی پیش از روزگار زرتشت است.که معنی عهد و پیمان و محبت و خورشید نیز می‌دهد. نماد او خورشید می‌باشد. پس از ظهور زرتشت یکی از ایزدان یا فرشتگان آیین مزدیسنا گردید.میترا ناظر بر انسان هاست و آنها را به راه راست هدایت می‌کند.او در ایران و هند به عنوان خدای خورشید شناخته شده‌است.او شناخته شده ترین ایزد ایرانی است و دلیل آن هم می‌تواند محبوبیت و گسترش میترائیسم در امپراطوری روم بوده باشد.

بیشتر...

پرچم

پرچم ایران از ۱۵ تیر ۱۳۵۹ تا کنون

فرهنگ

اسفندگان جشن اسفندگان یا سپندارمذگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در روز ۵ اسفند برگزار می‌شود. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده‌است که ایرانیان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند.روز پنجم هر برج، «سپندارمذ» بوده‌است. سپندار مذ لقب ملی زمین است.یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به‌عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند.

بیشتر...

آشپزی ایرانی

جوجه‌کباب یکی از غذاهای اصیل ایرانی و از رده کباب‌های سنتی ایران است. در طبخ جوجه‌کباب، قطعات خوردشده گوشت مرغ را برای مدتی تقریباً طولانی (حدود سه ساعت) در یک ظرف پر از آبلیمو، پیاز خرد شده، زعفران و ادویه‌جات قرار می‌دهند و پس از اینکه قطعات گوشت طعم‌دار شد، آنها را به یک سیخ بلند می‌کشند و روی کباب‌پز و به وسیله آتش مستقیم، کباب می‌کنند.

بیشتر...

ایران در جهان

  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک
  • داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت
  • مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران
  • بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان
  • دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی
  • بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت
  • بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق
  • میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان
  • بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه
  • بزرگترین ذخیره روی
  • بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف
  • سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان

رویداد برج

زندگی‌نامهٔ برگزیده

خیام (زادهٔ ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷، درگذشتهٔ ۵۱۰ خورشیدی) معروف به خیامی و خیام نیشابوری، از ریاضی‌دانان، ستاره‌شناسان و شاعران بنام ایران در دورهٔ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی او است و دارای لقب حجةالحق بوده‌است ولی آوازهٔ وی بیشتر به واسطهٔ نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آنکه رباعیات خیام را به اغلب زبان‌های زنده ترجمه نموده‌اند، فیتزجرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است که مایهٔ شهرت بیشتر وی در مغرب‌زمین گردیده‌است.

بیشتر...

نگارهٔ برگزیده

گارد جاویدان نقش برجسته‌ای از گارد جاویدان که در کاخ داریوش بزرگ در شهر باستانی شوش قرار داشت. گارد جاویدان نیروهای خبره‌ای از سربازان بودند که برای ایفای دو نقش تربیت شده بودند؛ هم به عنوان گارد شاهنشاهی و هم به عنوان عضوی از ارتش در جنگ‌های ایران و یونان در دوران هخامنشی ایفای نقش می‌کردند و شمار آن‌ها به ده هزار تن می‌رسید. این سپاه به ده هنگ هزار نفری بخش می‌شد. از آن روی به آن سپاه جاویدان می‌گفتند که هیچ‌گاه از شمار آن‌ها کم نمی‌شد.

میراث جهانی یونسکو در ایران

چغازنبیل نیایشگاهی باستانی‌است که در زمان عیلامی‌ها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر دوراونتش است.این سازه در ۱۹۷۹ به عنوان نخستین میراث جهانی در ایرن در فهرست میراث جهانی یونسکو جای‌گرفت.

بیشتر...

هنر

رقص ایرانی از جمله هنرهای ایرانی به شمار می‌آید.در ایران رقصهای زیادی وجود دارد. مثل رقص آذربایجانی (درنگاره)، کردی، لری، مازندرانی، خراسانی، سیستانی و... معمولاً رقص هر منطقه با شرایط محیطی و معیشتی آن منطقه ارتباط نزدیکی دارد.

بیشتر...

طبیعت ایران


گوزن زرد ایرانی پستانداری از خانوادهٔ گوزن است. گمان می‌رفت که نسل این حیوان منقرض شده‌باشد تا این که در دههٔ ۱۹۵۰ گله‌ای از آن در خوزستان کشف شد. اینک گله‌هایی از گوزن زرد ایرانی در دشت ناز ساری در استان مازندران در محوطهٔ محصوری مراقبت می‌شوند. در برخی از باغ وحش‌های جهان نیز نمونه‌هایی از آن وجود دارد.

بیشتر...

آیا می‌دانید…

نوشتارهای برگزیده

نوشتارهای برگزیده:

آرامگاه داریوش یکمآرامگاه کوروش بزرگپرچم ایرانشیر و خورشیدکعبه زرتشتموزه هنرهای معاصر تهراننقش رستم
اراکاستان فارستبریزشیرازمشهدهمدانمشهد
اردشیر بابکاناسپهبد خورشیدپروین اعتصامیخان احمد خانداعی کبیردیاکوساموئل خاچیکیانسعدیطاهره قرةالعینفردوسیقاسم حاجی‌زادهکوروش بزرگوشمگیرهووخشتره


باشگاه فوتبال پرسپولیس
انقلاب فرهنگی ایرانتأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشتحمله مغول به ایرانردیف (موسیقی)زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائنسکه بهار آزادیسگ ولگرد (داستان کوتاه)همسایه‌ها


نوشتارهای خوب:

آرامگاه فردوسیارومیهکرمانبوکانتالاب میقانتهرانخرم‌آبادخوانسارکرمانشاهمیدان نقش جهان
آرمان هوسپیاناسپهبد خورشیدجلیل ضیاءپورحسین واعظ کاشفیخاندان خواجه‌نوریدریا دادورزکریای رازیعلیرضا شاپور شهبازیسلجوقیان کرمانشاه اسماعیل دومشاه صفیصادق هدایتصفویانعبدالله میرزافرورتیشکمبوجیه دومکیا افراسیاب چلاویمحمدرضا پهلویمحمدرضا لطفیمرعشیانناصر فکوهیویگنهوشنگ ایرانییزدگرد یکم


احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)جمعیت نسوان وطنخواهشورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری)واقعه ۱۳۶۰ آملنبرد ادسا
باشگاه فوتبال استقلال تهرانباشگاه فوتبال پاس تهران
آذر برزین‌مهراینترنت در ایرانرباعیات خیامسگ‌کشیشور (دستگاه موسیقی)قشقاییلیلی و مجنوننوروز در ایران باستانهنر نوگرا و معاصر ایران