ال (خدا)

ال
مجسمه ال، یافت شده در تل مگیدو
اطلاعات کلی
نام	ال، ئیل
اقامتگاه	کوه لیل
سمبل	گاو نر
همسران	اشیره و همسران دیگر
فرزندان	یم سحر عشتروت عثتر موت شلیم آنات ادد

اِل یا ئیل (‎’Ēl یا ‎’Il، به صورت الف-لام نوشته می‌شود، مثلاً به اوگاریتی: 𐎛𐎍، به فنیقی: 𐤀𐤋، به عبری: אל‎، به سریانی: ܐܠ، به عربی: إل یا إله، هم ریشه با اکدی: ilu) یک کلمه سامی شمال غربی به معنای خدا یا الهه است که (به عنوان اسم خاص) به هر کدام از چندین خدای خاور نزدیک باستان اشاره دارد. یک هجی نادرتر، "ila"، است که نشان دهنده شکل گزاره‌ای [یا اسنادی] آن در اکدی قدیم و در زبان عموری است. این کلمه مشتق شده از کلمه دوحرفی کهن و مهجور شده ʔ‑L در زبان نیاسامی، به معنای «خدا» است.

خدایان خاصی که به عنوان ال یا ئیل شناخته می‌شدند شامل بزرگ‌ترین خدای دین کنعانی باستان، و عالی‌ترین خدای سامی‌های میان رودان در دوره پیشا-سارگونی می‌شود. ال پیش از یهوه خدای بنی‌اسرائیل بود اما نهایتاً در قرون نهم تا ششم پیش از میلاد با یهوه ترکیب شد. داستان بخشیده‌شدن اسرائیل به یهوه توسط ال نیز در یکی از نسخه‌های تورات باقی مانده‌است.

در میان هیتی‌ها، ال به الکونیرسا معروف بود. اگرچه ال در طول زمان در زبان های مختلف ظاهر و معانی متفاوتی پیدا کرد، اما همچنان به صورت ئیل یا ال در عبارات اسمی مرکب مانند اسماعیل، اسرائیل، دانیال، رافائل، میکائیل و جبرئیل وجود دارد.

شکل‌های زبان‌شناختی و معنی‌ها

در زبان‌های سامی شمال‌غربی، اِل یک کلمه عمومی برای هر خدا و همچنین نام یا عنوان خاص یک خدا بود که از دیگر خدایان به عنوان «اِل» متمایز بود. ال در راس بسیاری از پانتئون ها ذکر شده است. در برخی از منابع کنعانی و اوگاریتی، ال به عنوان پدر خدایان، خدای آفرینش یا هر دو نقش داشته است. با این حال از آنجایی که کلمه اِل گاهی به خدایی غیر از «خدای برتر ال» اشاره می‌کند، در این مورد که آیا به عنوان نام خاص خدای برتر ال به کار رفته یا به معنای کلی خدا، به هر خدای دیگری اشاره دارد، مبهم است. به عنوان مثال، در متون اوگاریتی، ئیل ملک به معنای "ال پادشاه" است اما ئیل حداد به معنای "خداوند حداد" است. در زبان اوگاریتی، شکل جمع ال، «الهم» (به معنای خدایان) است که معادل «الوهیم» در زبان عبری است. در متون عبری این کلمه توسط مفسران کتاب مقدس از نظر معنایی مفرد برای "خدا" تفسیر شده است.

سیطره فرهنگی ال

ال در زبان‌های سامی شمال‌غربی به معنی خدا یا الهه است. این واژه در تمدن‌های خاورمیانه باستان نامی خاص برای مهمترین خدای آن فرهنگ بوده‌است. مهمترین خدایانی که نام ال یا ایل داشته‌اند عبارتند از خدای بزرگ کنعانیان، خدای بزرگ سامیان میان رودان در دوران پیش از سارگون بزرگ و خدای کتاب مقدس یهودیان.

سامیان شمال‌غربی از واژه ائل هم به عنوان یک نام عمومی برای تمام خدایان خود استفاده می‌کردند و هم به عنوان نام و عنوان خاص برترین خدایشان. ال سرچشمهٔ تعداد زیادی از مجامع خدایان قوم سامی بود. در میان کنعانیان، ال پدرِ تمام خدایانِ دیگر بود.

جستارهای وابسته

• الوهیم
• انلیل
• آنو
• نام‌های خدا در یهودیت
• یهوه
  • الله
• ایزدبانو