جفری ساکس

جفری ساکس
ساکس در مجمع جهانی اقتصاد سال ۲۰۱۱
زادهٔ	۵ نوامبر ۱۹۵۴ ‏(۶۹ سال) دیترویت
ملیت	ایالات متحده آمریکا
وبگاه	http://jeffsachs.org/
نهاد	دانشگاه کلمبیا
زمینه	اقتصاد سیاسی، توسعه بین‌الملل
مکتب فکری	اقتصاد کینزی
فارغ‌التحصیل	دانشگاه هاروارد
استاد راهنما	Martin Feldstein
دانشجویان دکترا	Alberto Alesina Michael C. Burda

جفری ساکس (انگلیسی: Jeffrey Sachs؛ زادهٔ ۵ نوامبر ۱۹۵۴) اقتصاددان، تحلیلگر سیاست عمومی و استاد دانشگاه اهل ایالات متحده آمریکا است، ساکس از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶، به عنوان مدیر مؤسسه زمین دانشگاه کلمبیا خدمت کرد و هم‌اکنون در زمینه اقتصاد توسعه، بهداشت، آموزش و پرورش و اقتصاد جهانی در دانشگاه کلمبیا تدریس می‌کند.

معرفی

ساکس مدیر مرکز توسعه پایدار در دانشگاه کلمبیا و رئیس شبکه راهکارهای توسعه پایدار در سازمان ملل است. او مشاور آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در زمینه اهداف توسعه پایدار (SDGs) است که شامل مجموعه‌ای از ۱۷ هدف جهانی است که در نشست سران سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۱۵ به تصویب رسید.

ساکس از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ مشاور ویژه دبیر کل سازمان ملل در زمان بان کی‌مون بود و قبل از سال 2016 سمت مشاوره مشابهی در رابطه با اهداف توسعه هزاره (MDGs)، شامل هشت هدف اجرایی بین‌المللی برای کاهش فقر شدید، گرسنگی و بیماری تا سال ۲۰۱۵ را بر عهده داشت. در ارتباط با اهداف توسعه هزاره، او اولین بار در سال ۲۰۰۲ در دوره کوفی عنان به عنوان مشاور ویژه دبیرکل سازمان ملل منصوب شد.

ساکس یکی از بنیانگذاران و استراتژیست اصلی Millennium Promise Alliance است که سازمانی غیرانتفاعی با هدف پایان دادن به فقر شدید و گرسنگی است و موضوع کتاب روزنامه‌نگار نینا مونک بوده است. ساکس همراه با جان اف. هلیول و ریچارد لایارد گزارش جهانی رضایتمندی (World Happiness Report) را تدوین می‌کنند. در سال ۲۰۱۰، او همچنین کمیسر کمیسیون پهنای باند برای توسعه پایدار است که هدف اعلام شده آن افزایش اهمیت اینترنت پهن‌باند در سیاست بین‌المللی است.

سنین جوانی و تحصیل

ساکس در اوک پارکِ میشیگان در منطقه متروی دیترویت بزرگ شد. او پسر جوآن آبرامز و تئودور ساکس است. پدرش تئودور یک وکیل کار است. او از دبیرستان اوک پارک فارغ‌التحصیل شد و در کالج هاروارد تحصیل کرد و در سال 1976 مدرک لیسانس خود را در رشته هنر دریافت کرد. وی تا مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ادامه تحصیل داد و در اقتصاد از هاروارد با پایان‌نامه خود با عنوان هزینه‌های عامل و تعدیل اقتصاد کلان در اقتصاد باز: تئوری و شواهد دفاع کرد. وی زمانی که هنوز دانشجوی تازه فارغ‌التحصیل هاروارد بود برای پیوستن به انجمن هارواردی‌ها (Harvard Society of Fellows) دعوت شد.

مسیر دانشگاهی

دانشگاه هاروارد

در سال 1980، ساکس به عنوان استادیار به دانشکده هاروارد پیوست و در سال 1982 به رتبه دانشیار ارتقا یافت. او یک سال بعد در سن 28 سالگی به رتبه استادتمام دست یافت. ساکس طی ۱۹ سال بعد در هاروارد استاد تجارت بین‌الملل، مدیر مؤسسه توسعه بین‌المللی هاروارد (1995-1999) و مدیر مرکز توسعه بین‌المللی در مدرسه هاروارد کندی (1999-2002) شد.

دانشگاه کلمبیا

ساکس مدیر مرکز توسعه پایدار در دانشگاه کلمبیا و نیز استاد دانشگاه کلمبیا است. از سال 2002 تا 2016 ساکس مدیر مؤسسه زمین دانشگاه کلمبیا بود که سازمانی دانشگاهی با رویکردی بینارشته‌ای برای رسیدگی به مسائل پیچیده پیش روی زمین در حمایت از توسعه پایدار است. کلاس‌های ساکس در دانشکده روابط بین‌الملل و عمومی و دانشکده بهداشت عمومی میلمن تدریس می‌شود و درس «چالش‌های توسعه پایدار» او در مقطع کارشناسی تدریس می‌شود.

رویکرد مشورتی در اقتصاد جهانی

ساکس به چندین کشور در زمینه سیاست اقتصادی مشاوره داده است. از آنجا که او نظریه‌پرداز اقتصاد آزاد و نئولیبرالی است اثرات فعالیت‌های او به شیوه‌های گوناگونی تفسیر شده است. موافقان اقتصاد آزاد اثرات مثبت طرح‌های او را برمی‌شمارند و مخالفان اقتصاد نئولیبرال داده‌های منفی از تأثیرات این طرح‌ها استخراج می‌کنند. روایت‌های منفی اینگونه تفسیر می‌کنند که پس از فروپاشی شوروی، ساکس راهی لهستان شد و طرحی شامل حذف آنی کنترل قیمت‌ها و یارانه‌ها، فروش معادن و کارخانه‌ها و حرکت از کارخانه‌های صنعتی سنگین به تولید کالاهای مصرفی ارائه و عملیاتی کرد. نتیجه این بود که نرخ بیکاری ۲۰ درصد پیش آمد و این نرخ ۴۰ درصد برای افراد زیر ۲۴ سال بود و 59 درصد زیر خط فقر قرار گرفتند و 7500 اعتصاب در یک سال پیش آمد. همچنین اینگونه روایت می‌شود که در دهه 90 ساکس با نسخه‌های مشابه لهستان برای آرژانتین موجب اخراج 700 هزار کارگر و حراج دارایی‌های دولتی آرژانتین شد. اما روایت‌های مثبت قائل به این هستند که اثرات منفی مطروحه بخش اجتناب‌ناپذیر اولیه شوک‌درمانی‌های جفری ساکس بوده و سپس این اقتصادها به رشد قابل توجهی رسیده‌اند. به عنوان نمونه درباره لهستان روایت می‌شود که در سال 1989، ساکس به جنبش ضد کمونیستی همبستگی لهستان و دولت نخست وزیر تادئوش مازوویچکی مشاوره داد. او یک طرح جامع برای گذار از برنامه ریزی مرکزی به اقتصاد بازار نوشت که در برنامه اصلاحات لهستان به رهبری لژک بالسروویچ وزیر دارایی گنجانده شد. ساکس معمار اصلی عملیات کاهش بدهی لهستان بود. ساکس و دیوید لیپتون، اقتصاددان صندوق بین‌المللی پول، تبدیل سریع تمام دارایی‌ها و دارایی‌ها از مالکیت دولتی به خصوصی را توصیه کردند که تعطیلی بسیاری از کارخانه های غیررقابتی در پی داشت. در لهستان، ساکس قاطعانه طرفدار انتقال سریع به سرمایه داری بود. در ابتدا، او ساختارهای شرکتی به سبک آمریکایی را با مدیران حرفه ای که به بسیاری از سهامداران پاسخ می دادند و نقش اقتصادی بزرگی برای بازارهای سهام داشت، پیشنهاد کرد. این امر برای مقامات لهستانی خوشایند نبود، اما او سپس پیشنهاد داد که بلوک های بزرگی از سهام شرکت های خصوصی شده در دست بانک های خصوصی قرار گیرد. در نتیجه، کمبودهای اقتصادی و تورم وجود داشت، اما قیمت ها در لهستان در نهایت تثبیت شد. دولت لهستان یکی از بالاترین افتخارات خود را در سال 1999 به ساکس اعطا کرد، یعنی نشان صلیب فرماندهی نشان شایستگی. او همچنین دکترای افتخاری را از دانشگاه اقتصاد کراکوف دریافت کرد.

دیدگاه ها و نظرات

چین

جفری ساکس همیشه طرفدار از بین بردن هژمونی آمریکا و پذیرش ظهور چین بوده‌است. او معتقد است که اصطلاح نسل کشی در رابطه با سرکوب اویغورها در چین اشتباه است. او خواستار روابط نزدیکتر بین آمریکا و چین شده و نسبت به خطر تنش بین آنها هشدار داده است.

سوریه

در آوریل 2018، او از دیدگاه رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه ایالات متحده باید «خیلی زود» از سوریه خارج شود حمایت کرد و افزود: «بسیار پیشتر از اینها ایالات متحده باید به حضور نظامی مخرب خود در سوریه و در سراسر خاورمیانه پایان می‌داد. اگرچه بعید به نظر می رسد که سایه دولت امنیتی اجازه دهد این اتفاق بیفتد.»

ونزوئلا

گزارشی در سال 2019 که توسط ساکس و مارک وایزبروت تهیه شد و توسط مرکز تحقیقات اقتصادی و سیاست منتشر شد ادعا می‌کرد که افزایش 31 درصدی تعداد مرگ و میر بین سال‌های 2017 تا 2018 به دلیل تحریم‌های اعمال شده آمریکا علیه ونزوئلا در سال 2017 بوده است و 40000 نفر در ونزوئلا ممکن است در نتیجه این تحریم‌ها مرده باشند. در این گزارش آمده است: «تحریم‌ها ونزوئلایی‌ها را از داروهای نجات‌بخش، تجهیزات پزشکی، غذا و سایر واردات ضروری محروم می‌کند». ویزبروت اظهار داشت که نویسندگان «نمی‌توانستند ثابت کنند که این مرگ‌ها نتیجه تحریم‌ها بوده است، اما گفت که این افزایش به موازات اعمال این اقدامات و کاهش تولید نفت بوده است».

جستارهای وابسته

• گرو هارلم بروندلاند
• استعمار نو

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Jeffrey Sachs». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ آوریل ۲۰۱۸.

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی