چندزنی در ایران باستان

چندزنی در ایران باستان رواج داشته‌ است. از دلایل چند همسری در دوران باستان و دوره‌های بعد از آن می‌توان به افزایش جمعیت زنان مجردِ دارای شرایط پیوند زناشویی حتی تا چند برابر نسبت‌به جمعیت مردان به علت مرگ یا ناقص‌العضو شدن آنان در جنگ‌ها اشاره کرد.

آیین زرتشتی

ویل دورانت در کتاب «تاریخ تمدن» آورده‌است:

در آیین زرتشت تعدد زوجات و انتخاب و اختیار کردن همخوابگان و کنیزکان آزاد بوده و این به خاطر تشویق برای افزایش جمعیت بوده‌است.»

هخامنشیان

هردوت تاریخ‌نویس یونانی پیرامون چندزنی در دوران هخامنشیان چنین می‌‌نویسد:

هرکدام از آنها چند زن عقدی داشتند ولی عده زنان غیرعقدی آنان بیشتر بود. وجود مأمورین بسیار در شهرها، به ویژه زنان زحمتکش را در خطر ربوده‌شدن و تجاوز قرار می‌داد. به این جهت در شهرهای پارس پوشش اهمیت بیشتری را نسبت به روستا کسب می‌کرده و با شدت بیشتری رعایت می‌شد.

استرابون دربارهٔ طبقهٔ اشراف می‌ گوید:

آنها زنان زیادی می‌گیرند، و با این وجود، زنان غیر عقدی بسیار دارند.

اشکانیان

برپایهٔ شواهد تاریخی در زمان اشکانیان نیز تعدد زوجات رواج داشته‌است. هرچند که مرد می‌توانست تنها یک زن عقدی و تعداد زیادی زنان غیرعقدی داشته باشد.

ژوستن، از مورخان عصر اشکانی، در بیان چندهمسری اشکانیان می‌گوید:

تعداد زنان غیر عقدی در میان آنها و به خصوص در خانواده سلطنتی از زمانی متداول شده بود که به ثروت رسیده بودند، زیرا زندگانی صحراگردی مانع از داشتن زنان متعدد است.

ساسانیان

بارتلو مه از شرق‌شناسان پیرامون چندزنی در دورهٔ ساسانیان چنین می‌نویسد:

تعداد زوجات در امپراتوری ساسانی همانند امروزه کشورهای اسلامی بوده‌است. در عمل تمایل مرد، مخصوصاً موقعیت مالی او بود که تعداد زنان را معین می‌کرد. یک مرد معمولی باید به یک زن قناعت کند، درحالی‌که مرد ثروتمند و اشرافی می‌توانست با تعداد زیادی از زنان ازدواج نماید. گزارش‌ها یونانی حتی از صدها زن در این رابطه صحبت می‌کنند.

آرتور کریستنسن پژوهشگر دانمارکی در کتاب «ایران در زمان ساسانیان» می‌گوید:

اصل تعدد زوجات، اساس تشکیل خانواده به‌شمار می‌رفت. در عمل عده زنانی که مرد می‌توانست داشته باشد به نسبت استطاعت او بود. ظاهراً مردان کم‌بضاعت به‌طور کلی بیش از یک زن نداشتند.

منابع

• پیرنیا، ح (مشیرالدوله)، تاریخ ایران باستان؛ تهران، دنیای کتاب، ۱۳۷۵. شماره کتابشناسی ملی: ۱۲۵۶۹۹۴.
• راوندی، مرتض‍ی، تاریخ اجت‍ماعی ایران، ته‍ران. شماره کتابشناسی ملی: ۲۹۴۰۰