فعالان سیاسی و اجتماعی بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

خیزش ۱۴۰۱ ایران
بخشی از کنار گذاشتن پوشش اسلامی در ایران و پیامدهای کشته‌شدن مهسا امینی
از بالا به پایین: جوانان معترض در بلوار کشاورز - تجمع حمایتی معترضان ایرانی در ملبورن - تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر
تاریخ	از ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ به‌مدت چند ماه
موقعیت	ایران
علت(ها)	کشته‌شدن مهسا امینی
اهداف	براندازی نظام جمهوری اسلامی
روش‌ها	تظاهرات خیابانی تجمع (آیین‌های هفتم و چهلم کشته‌شدگان، تجمعات صنفی) دفاع و درگیری با مأموران امنیتی تحصن شعارنویسی و شعارهای شبانه برداشتن حجاب اجباری (روسری‌سوزان، گیسوبران) عمامه‌پرانی حمله هکری اعتصاب تحریم خرید
طرف‌های مدنی درگیر
مخالفان نظام جمهوری اسلامی نظام جمهوری اسلامی قوه مجریه وزارت کشور وزارت اطلاعات وزارت ارتباطات قوه قضائیه فراجا یگان‌های ویژه سازمان اطلاعات فراجا پلیس امنیت عمومی سپاه پاسداران سازمان اطلاعات سپاه قرارگاه ثارالله شبه‌نظامیان بسیج لباس‌شخصی‌ها پیشمرگان کرد مسلمان پشتیبانی خارجی: روسیه نیروی‌های نیابتی: حزب‌الله لبنان نخسا
شخصیت‌های پیشرو
مردمی، خودجوش و بدون ساختار رهبری سید علی خامنه‌ای و دیگر مقامات نظام جمهوری اسلامی
تلفات و کشته‌ها
کشته‌شدگان: دست‌کم ۵۱۱ تن (گزارش بی‌بی‌سی)، دست‌کم ۵۲۹ نفر (هرانا)، ۵۳۷ تن (صدای آمریکا)، دست‌کم ۵۷۰ تن (رادیو فردا) دست‌کم ۶۳۲ نفر (کانون حقوق بشر ایران)، بیش از ۱٫۵۰۰ تن (طبق بولتن محرمانه سپاه) از جمله، ۷۱ کودک و نوجوان (غیر از اعدام‌شدگان) کشته‌شده بر اثر شکنجه یا نرسیدن دارو: دست‌کم ۱۵ تن در خطر اعدام: دست‌کم ۱۰۹ تن زخمی‌شدگان: در کردستان، بیش از ۸٫۰۰۰ هزار نفر (آمار سایر نقاط در دسترس نیست) بازداشت‌شدگان: دست‌کم ۱۹٫۷۰۰ تن (هرانا)، دست‌کم ۲۲٫۰۰۰ تن (قوه قضاییه)، دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ تن (صدای آمریکا) کشته‌شدگان: ۶۸ نفر (هرانا)، بیش از ۹۰ نفر (ایرنا) زخمی‌شدگان: بیش از ۲٫۰۰۰ نفر

فعالان سیاسی و اجتماعی بازداشت‌شده در خیزش ۱۴۰۱ ایران، گروهی از بازداشت‌شدگان توسط جمهوری اسلامی هستند. موج بازداشت معترضان با گسترده‌تر شدن دامنه اعتراضات آغاز شد.

آغاز موج بازداشت‌ها در خیزش ۱۴۰۱

مأموران امنیتی جمهوری اسلامی از شهریور و در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران شمار قابل توجهی از کنشگران مدنی و سیاسی و مطبوعاتی را بازداشت کردند.

برخی از بازداشت‌شدگان

• گلرخ ایرایی؛ فعال مدنی و فعال حقوق بشر، در ۴ مهر ۱۴۰۱ به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در خانه‌اش و در تهران بازداشت شده و به مکان نامعلومی منتقل شد. نیروهای امنیتی در هنگام بازداشت، اقدام به تفتیش منزل و نیز ضبط برخی از لوازم شخصی وی کردند.
• آرش صادقی؛ (همسر گلرخ ایرایی) فعال مدنی و حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق، در ۲۰ مهر ۱۴۰۱ دستگیر شد. وی در موقع تماس با خانواده‌اش گفته‌است که به بند ۲۰۹ زندان اوین متعلق به وزارت اطلاعات منتقل شده‌است.
• الهام افکاری؛ خواهر نوید افکاری (کشتی‌گیر و زندانی سیاسی اعدام‌شده در ایران) در ۱۹ آبان ۱۴۰۱ به همراه همسر و دختر ۳ ساله‌اش بازداشت شده و به بازداشتگاه اطلاعات (بازداشتگاه پلاک ۱۰۰) در شیراز منتقل شد.
• دنیا راد؛ منشی صحنه و کنشگر مدنی که عکسی از خود در حال نافرمانی مدنی و «خوردن صبحانه بدون حجاب» در یک قهوه‌خانه منتشر کرد؛ این عکس با اشتراک فراوان کاربران در اینترنت، همه‌بین شد و به همین دلیل، او توسط نهادهای امنیتی دستگیر شد.
• زهرا زارع سراجی؛ فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق، در ۲۴ مهر ۱۴۰۱ به دست نیروهای امنیتی در خانه‌اش بازداشت شد. مأموران ضمن تفتیش منزلش برخی از وسایل او را ضبط کرده و با خود بردند. وی در یک تماس تلفنی با خانواده از انتقال خود به بند ۲۰۹ زندان اوین خبر داد.
• فاطمه سپهری؛ (خواهر محمدحسین سپهری) کنشگر سیاسی و فعال حقوق زنان در ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در پی یورش مأموران امنیتی به منزلش بازداشت شده و به مکان نامعلومی منتقل شد.
• فریده مرادخانی؛ (خواهرزادهٔ سید علی خامنه‌ای) فعال مدنی در ۲ آذر ۱۴۰۱ هنگام مراجعه به دادسرا برای ابلاغ حکم دادگاه، بازداشت شده و به زندان منتقل گردید. وی چند ماه پیش از بازداشت، کارزاری در حمایت از زندانیان، راه‌اندازی کرده‌بود.
• هیوا مسعودی؛ فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق، در ۴ مهر ۱۴۰۱ از سوی اداره اطلاعات شهر سنندج در خانه بازداشت شده و به مدت ۵۰ روز در سلول انفرادی بازداشتگاه اطلاعات، نگهداری شد. اتهام این فعال مدنی «تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی» و «تبلیغ علیه نظام» عنوان شده‌است.
• ندا ناجی؛ کنشگر اجتماعی و فعال حقوق کارگران است که با یورش نیروهای حکومتی به خانه‌اش بازداشت شد.
• پوران ناظمی؛ کنشگر سیاسی، نویسنده و شاعر در ۲۷ مهر ۱۴۰۱ با حمله مأموران وزارت اطلاعات به خانه‌اش و بدون ارائه هیچ حکمی بازداشت شده و به سلول انفرادی بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد.

همچنین در بهمن ۱۴۰۱ نیز پوران ناظمی به همراه خواهرش پروانه ناظمی، بدون حکم قاضی، در بیمارستان مهرگان کرمان بازداشت شد.

• بهاره هدایت؛ کنشگر و زندانی سیاسی سابق، در ۱۱ مهر ۱۴۰۱ به دست نیروهای امنیتی در تهران بازداشت شد. وی در تماسی تلفنی به خانواده‌اش اطلاع داد که در بازداشتگاه وزارت اطلاعات (بند ۲۰۹ اوین) است و از دلیل بازداشت و اتهامات خود اطلاعی ندارد.
• فائزه عبدی‌پور؛ در ۱ آذر ۱۴۰۱ در گرگان بازداشت شد.
• محیا واحدی؛ فعال حقوق کودکان و مددکار اجتماعی که در ۲۵ دی ۱۴۰۱ به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در خانه‌اش بازداشت شده و به زندان اوین منتقل شد.
• حسین معصومی؛ فعال سیاسی و فعال دانشجویی سابق، در ۱۰ مهر ۱۴۰۱ به دست نیروهای حکومتی دستگیر شده و به بازداشتگاه وزارت اطلاعات (بند ۲۰۹ زندان اوین) منتقل شد.
• سعید سلطان‌پور؛ در ۱ آذر ۱۴۰۱ در کرج دستگیر شد.
• عباس هاشم‌پور؛ فعال کارگری و محیط زیست، در ۷ مهر ۱۴۰۱ در شهر اشنویه به دست نیروهای امنیتی دستگیر شده و به مکان نامعلومی منتقل گردید.
• فعالان مدنی‌ای همچون: میثم جولانی، محمد جولانی، عسگر اکبرزاده و سعید صادقی‌فر نیز در ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ به دست نیروهای امنیتی در اردبیل بازداشت شده و به مکان نامعلومی منتقل شدند.
• مجید توکلی؛ در ۱ مهر ۱۴۰۱ شبانه در خانه و با ایجاد وحشت به دست مأموران امنیتی بازداشت شد.
• حسین رونقی؛ وبلاگ‌نویس و فعال مدنی، در ۲ مهر ۱۴۰۱ به همراه وکیلان خود یعنی میلاد پناهی‌پور و سعید جلیلیان به دادسرای اوین مراجعه کرد؛ آن‌ها پس از ضرب و جرح به دست مأموران در مقابل دادسرا بازداشت شده و به زندان برده شدند. رونقی در اعتراض به وضعیت خود، اعتصاب غذا کرد.
• محمدرضا جلایی‌پور؛ پژوهشگر اجتماعی، کنشگر مدنی و فعال سیاسی، در مهر ۱۴۰۱ بازداشت شد.
• هانیه دائمی (خواهر آتنا دائمی) به همراه همسرش حسین فاتحی در ۱ مهر ۱۴۰۱ و در خانه، به دست توسط مأموران امنیتی بازداشت شده و به مکانی نامعلوم برده شدند.
• فائزه هاشمی؛ در ۵ مهر ۱۴۰۱ توسط یک نهاد امنیتی به اتهام «تحریک اغتشاشگران به اعتراضات خیابانی» فراخوانده شده و در «شرق تهران» بازداشت شد.
• فرانک رفیعی، باران ساعدی، ماهرو هدایتی، آزاده جماعتی، بهار زنگی‌بند، گشین محمدیان و ریزان احمدی نیز در کردستان بازداشت شدند.
• میلاد ارسنجانی نیز یکی از بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ است.
• برخی از فعالان حقوق زنان، همچون: ژینا مدرس کرجی در سنندج، اوین راستی در مریوان، لیلا صالحی در بیجار و نیز منصوره موسوی از مشهد بازداشت شدند.
• محمدعلی جنت‌خواه، پایه‌گذار وبسایت ترفداری و فعال فضای سایبری.

آمار کلی

موج بازداشت‌شدن معترضان با گسترده‌تر شدن دامنه اعتراضات آغاز شد. از سرنوشت بسیاری از بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ ولی بنا به گزارش بعضی منابع رسمی (تا پاییز ۱۴۰۱) علاوه بر زخمی شدن بیش از ۸٫۰۰۰ هزار نفر (آمار فقط یک استان)، دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ تن نیز بازداشت شده‌اند.

جستارهای وابسته

• بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران
• اعتراضات ۱۴۰۱ ایران
• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
• دستگیری، زندان و شکنجه در جمهوری اسلامی ایران
• نقض حقوق اصناف و گروه‌ها در جمهوری اسلامی ایران