عباس جلیلیان
عباس جلیلیان | |
|---|---|
 | |
| زاده | ۲۳ آذر ۱۳۴۹ (۵۳ سال) اسلام‌آباد غرب، استان کرمانشاه |
| لقب | آکو (ئاکۆ) |
| پیشه | نویسنده، فرهنگ‌نویس و پژوهشگر |
| ملیت | ایرانی |
| کتاب‌ها | دانشنامه کوردیکا، فرهنگ باشور، ئاگر مه‌لوچ، زه‌ڕینه و سیمینه، ڕه‌نگامه، تاریکخانه |
| دلیل سرشناسی | نگارش نخستین دانشنامه کردی به تمام گویش‌ها، نگارش جامع‌ترین فرهنگ واژگان کردی جنوبی، نگارش نخستین رمان به گویش کردی جنوبی |
عباس جلیلیان ملقب به آکو (زادهٔ ۲۳ آذر ۱۳۴۹) نویسنده، فرهنگ‌نویس و پژوهشگر فولکلور کردستان ایران است. وی به دلیل نگارش واژه‌نامه فرهنگ باشور: کردی - کردی - فارسی شناخته شده‌است.
جلیلیان در حال تدوین دانشنامهٔ بزرگ کردی با نام کوردیکا است که تاکنون چند جلد آن منتشر شده‌است. او در پاییز ۱۳۹۸ برندهٔ جایزه ادبی باشور شد.[۱]
زندگی‌نامه[ویرایش]
عباس جلیلیان ۲۳ آذر سال ۱۳۴۹ در اسلام‌آباد غرب متولد شد.
فعالیت‌ها[ویرایش]
عباس جلیلیان از سال ۱۳۶۷، پژوهش، تدوین و نگارش آثار و دایرةالمعارف زبان کُردی را آغاز کرد. فرهنگ کردی – فارسی باشور مشتمل بر ۶۸ هزار واژهٔ واژگان کردی کرماشانی، لکی، کلهری، زنگنه‌ای، گورانی، ایلامی و لری در ۸۴۶ صفحه نخستین بار در کردستان عراق چاپ شد و سپس در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۱۳۸۵ توسط انتشارات پرسمان منتشر شد.[۲] همچنین مجموعهٔ زرینه و سیمینه در پنج جلد که پژوهشی است در فولکلور کردی کرمانشاهی و شامل ضرب‌المثل، چیستان، کنایات، شعر و متل می‌شود. مجموعهٔ تاریکخانه که تحقیقی میدانی است در خصوص جغرافیا و تاریخ کرمانشاه و همچنین مجموعهٔ داستان‌های کُردی بنام رنگامه و نخستین رمان کُردی کرمانشاهی با عنوان آگر ملوچ و همچنین چندین مقاله و مطلب منتشرشده، حاصل پژوهش و فعالیتهای عباس جلیلیان در حوزه فرهنگ و ادبیات کُردی است.[۳][۴][۵]
جوایز[ویرایش]
عباس جلیلیان در پاییز ۱۳۹۸ برندهٔ جایزه ادبی باشور شد. این جایزه هر سال توسط مرکز فرهنگی و نشر باشور به یک نفر در حوزه زبان و ادبیات کردی اهدا می‌شود.[۱]
آکو جلیلیان همچنین در اردیبهشت ۱۴۰۲، برندهٔ جایزهٔ سالانه بنیاد ابراهیم احمد موسوم به «خه‌لاتی بله» شد. این جایزه که با عنوان معتبرترین جایزه ادبی و فرهنگی عراق یاد می‌شود، پیشتر به افرادی همچون عبدالله اوجالان، شهرام ناظری، صلاح‌الدین دمیرتاش، کیهان کلهر و هادی ضیاءالدینی اهدا شده‌است. به دلیل اینکه امکان حضور عباس جلیلیان در مراسم رسمی اعطای این جایزه میسر نبود، گروهی فرهنگی از اقلیم کردستان با حضور در شهر کرمانشاه، این جایزه را به او اهدا کردند. مراسم رسمی این رویداد ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در شهر سلیمانیه با حضور جمعی از شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی برگزار شد.[۶][۷]
بازداشت[ویرایش]
عباس جلیلیان روز پنجشنبه ۲۶ دی ۱۳۸۷ در اسلام‌آباد غرب دستگیر شد. وی پس از گذراندن ۲ ماه بازداشت با قرار وثیقه آزاد شده و چندی بعد از سوی دادگاه به خاطر آنچه «شناسایی و جذب جاسوس و معرفی آن به کشور بیگانه» نامیده شد، به ۱۵ ماه زندان محکوم گردید. دادگاه سفرهای جلیلیان به کردستان عراق برای شرکت در همایش‌های فرهنگی را مصداق این جرم دانسته بود. جلیلیان پس از سپری کردن این مدت بدون مرخصی در زندان دیزل آباد کرمانشاه، در آبان ۱۳۸۹ از زندان آزاد شد. دستگیری وی با موجی از اعتراضات اهالی فرهنگ در کردستان همراه شد.[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷] او پس از آزادی به مدت ۳ سال به کرج و خرمشهر تبعید شد.[۳]
عباس جلیلیان برای بار دوم ۲۴ آذر ۱۳۹۸، در محل زندگی خود، روستای بیجانه استان کرمانشاه توسط نیروهای امنیتی بازداشت[۳] و ۱ دی ۱۳۹۸ با قرار کفالت آزاد شد.[۱۸]
آثار[ویرایش]
- تاریکخانه: به‌رگی یه‌کم: کرماشان، ناسنامه‌ایکی نوێ بۆ میژووئێکی کۆن، تهران: نشر داستان، ۱۳۹۰
- ڕه‌نگامه (چیروک)، تهران: شولا، ۱۳۸۵
- زه‌رینه‌وسیمینه، جلد اول، ضرب‌المثل‌های کردی، تهران: شولا، ۱۳۸۵
- زه‌رینه‌وسیمینه، جلد دوم، چیستان‌های کردی[۱۹]
- زه‌رینه‌وسیمینه، جلد سوم، اشعار فولکلور کردی[۱۹]
- زه‌رینه‌وسیمینه، جلد چهارم، باورها و خرافه‌های کردی[۱۹]
- زه‌رینه‌وسیمینه، جلد پنج، نوحه‌های کردی[۱۹]
- گنجینهٔ گویش‌های ایرانی، گویش‌شناسی استان کرماشان؛ جلد اول، فرهنگستان زبان و ادب فارسی[۱۹]
- فرهنگ باشور (کردی - کردی - فارسی)، تهران: پرسمان، ۱۳۸۵
- ئاگرمه‌لوچ (ساری ملخ خوار)، اسلام‌آباد غرب: مؤلف، ۱۳۸۸[۲۰]
- کوردیکا، کرمانشاه: دیباچه، جلد اول و دوم، ۱۳۹۴ (تا جلد ۷ منتشر شده و به حرف ج رسیده‌است)[۲۰]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «نخستین دوره جایزه ادبی کردی باشور در ایلام برگزار شد». خبرگزاری ایبنا. ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): کتاب «فرهنگ لغت کردی» منتشر می‌شود، نوشته‌شده در ۵ اردیبهشت ۱۳۸۵؛ بازدید در ۷ تیر ۱۴۰۲.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «حمله نیروهای امنیتی به منزل روستایی آقای نویسنده». ایران وایر. ۲۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «تمجید شوالیه آواز ایران از «کوردیکا»». کرد پرس. ۱۹ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ ««کرماشان پادکست» دربارهٔ پرتو منتشر شد، مختصری از زندگی هفت تن از بزرگان موسیقی و ادبیات کرمانشاه». خبرگزاری ایرنا. ۲۰ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ «آکو جلیلیان برنده جایزه سالانه "خه‌لاتی بله" شد». ایرانیان اروپا. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «جایزه بنیاد «ابراهیم احمد» به نویسنده کوردیکا تعلق گرفت». سقز رووداو. ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ رادیو کوچه: با تأیید دادگاه تجدید نظر استان، «پانزده ماه حبس برای عباس جلیلیان»، ۶ آذر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ رادیو زمانه: گفتگو با بلال مراد ویسی، فعال مدنی کرمانشاهی، دستگیری عباس جلیلیان نویسنده کرد، ۳ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ کمیته گزارشگران حقوق بشر: افزایش نگرانی در مورد عباس جلیلیان، ۲۶ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی عصر نو: اعتراض به ادامه‌ی بازداشت جواد علی‌زاده و عباس جلیلیان، به نقل از: سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان، سه شنبه ۶ اسفند ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی اخبار روز: ادامه‌ی بازداشت عباس جلیلیان و مهدی حمیدی، اعتراض بیش از ۱۰۰ تن از فعالان کرمانشاهی و ایلامی، چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱٣٨۷. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی اوستومان، خبرنامه حزب مردم بلوچستان: اعتراض به بازداشت نویسنده کرد عباس جلیلیان، ۳۰ ژانویه ۲۰۰۹. بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی آزادی بیان، آرشیو مطالب: جزئیات بیشتر از بازداشت عباس جلیلیان، گفتگو با کاوه قاسمی کرمانشاهی، به نقل از روزآنلاین، ۲ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ خبرنامه گویا: انتقال عباس جلیلیان به بند قرنطینه زندان کرمانشاه، دیده‌بان حقوق بشر کردستان، ۲۳ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ پایگاه اینترنتی انسانیت: وبگاه رسمی سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان: اعتراض بیش از ۱۰۰ تن از فعالان کرمانشاهی و ایلامی به ادامه‌ی بازداشت عباس جلیلیان و مهدی حمیدی، ۴ فوریه ۲۰۰۹. بایگانی‌شده در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ خبرنامه گویا: اطلاعیه کانون نویسندگان کردستان ایران در مورد بازداشت نویسنده کرد عباس جلیلیان، ۱۱ بهمن ۱۳۸۷. بازدید در ۴ اکتبر ۲۰۱۳.
- ↑ «آکو جلیلیان از نویسندگان و پژوهشگران معروف اهل اسلام‌آباد غرب که هفته گذشته توسط نیروهای اطلاعات سپاه بازداشت شده بود، آزاد شد». هه‌نگاو. ۱ دی ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ ۱۹٫۳ ۱۹٫۴ «عباس جلیلیان (ئاکۆ): در کمتر از ۵۰ سال یک زبان نیم‌بند بدون ریشه در کرماشان شکل گرفته و پادوهای یافته». روژ هه لات. ۲۹ آبان ۱۳۹۳.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «معرفی کتاب کوردیکا اثر آکو جلیلیان». خانه کتاب کُردی. ۷ مهر ۱۳۹۸.