شهرستان خدابنده

شهرستان خدابنده
موقعیت در استان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	زنجان
مرکز شهرستان	قیدار
سایر شهرها	سجاس، سهرورد، زرین‌رود، گرماب، نوربهار و کرسف
بخش‌ها	مرکزی، بزینه‌رود، بخش دوتپه، سجاس‌رود و افشار
سال تأسیس	۱۳۴۸ خورشیدی
نام‌های پیشین	خدابنده
اداره
فرماندار	جواد تاراسی
مردم
جمعیت	۱۶۴٬۴۹۳ نفر (۱۳۹۵)
تراکم جمعیت	۳۲ نفر بر کیلومتر مربع
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵٬۱۵۱ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا	۲٬۰۵۰ متر [۱]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۰٫۳ [۲]
بارش سالانه	۴۲۸٫۶ میلی‌متر [۳]
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۲۴
وبگاه	فرمانداری خدابنده

شهرستان خدابنده یکی از شهرستان‌های استان زنجان ایران است. مرکز این شهرستان، شهر قیدار است. مردم این شهرستان به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.

شهرستان خدابنده در گذشته به خمسه یا یکی از قطب‌های پنجگانه کشت محصولات کشاورزی مانند گندم و جو شهرت داشته‌است. علاوه براین بسیاری از مردم این شهرستان مشغول تولید محصولات کشاورزی، دامی و لباس هستند و سالانه تعداد فراوانی از این محصولات راهی بازارهای هدف می‌شود.

یکی از مهم‌ترین معضلات شهرستان محرومیت و اشتغال جوانان می‌باشد که متأسفانه به دلیل عدم توجه مسئولان استان زنجان، بسیاری از جوانان را راهی مهاجرت به شهرهای دیگر کشور می‌کند.

تاریخچه

براساس سند ۷۱۰۹۴۰ مرکز اسناد مجلس شورای ملی ( امروزه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی) دو برادر به نام‌های سلطان احمد (احمد رضایی) و سلطان مظفر (مظفر رضایی) که اصالت آن‌ها از خدابنده هست، به عنوان فرماندهان وقت ژاندارمری ایران در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ خورشیدی در منطقه زنجان پس از جنگ جهانی دوم و اشغال ایران بودند. این دو در مقابله با تجزیه طلبی فرقه دموکرات آذربایجان (که بعدها حکومت خودمختار آذربایجان را زیر نظر اتحاد جماهیر شوروی به مدت یک سال تشکیل دادند) و حفظ ایران ایستادگی کردند. گفته شده پس از شکست‌های طرفداران سید جعفر پیشه‌وری و با حمایت ارتش سرخ در منطقه زنجان و ناتوانی ایشان در جهت تجزیه، در نقشه‌ای پیچیده، ابتدا احمد رضایی را مسموم کردند. پس از احمد رضایی، مظفر رضایی که پیشتر نایب (ستوان) بود، به جای برادر به درجه سلطانی (سروانی)، رسیده و به حفاظت از ایران می‌پردازد. اما او هم پس از پیروزی مجدد، پس از یک هفته بعد از مرگ برادر با توطئه کشته می‌شود. در این مرحله نیروهای فرقه دموکرات آذربایجان، در شرایط بی‌فرماندهی ژاندارمری منطقه، زنجان را تصرف کردند. اگرچه، چند ماه بعد در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۲۵ خورشیدی، زنجان به قلمرو ایران بازگشت.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان خدابنده با وسعتی برابر ۵٬۱۵۱ کیلومتر مربع در جنوب استان زنجان، دومین شهرستان پهناور شمال غرب کشور و یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های شمال غرب کشور است. موقعیت جغرافیایی آن بین طول شرقی ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه، و عرض شمالی ۳۶ درجه و ۷ دقیقه قرار دارد.

این شهرستان از شمال تا شمال غربی با شهرستان ایجرود، از شمال شرقی با شهرستان سلطانیه، از شرق با شهرستان‌های ابهر و خرمدره، از سمت شرق با شهرستان آوج استان قزوین، از غرب با شهرستان بیجار استان کردستان و از جنوب با شهرستان‌های رزن و کبودرآهنگ استان همدان همسایه است.

آب و هوا

آب و هوای شهرستان خدابنده معتدل کوهستانی است و با توجه به شرایط خاص کوهستانی، می‌توان آب و هوای آن را اقلیم معتدل کوهستانی نیز به‌شمار آورد.

خصوصیات این آب و هوا، زمستان‌هایی سرد و تابستان‌های معتدل دارد؛ گرمای شدید دره‌ها در تابستان و اعتدال آن‌ها در زمستان و بر عکس سرمای شدید مرتفعات در زمستان و اعتدال آن در تابستان است.

آلودگی هوا در این منطقه با توجه میزان بارش برف و باران متوسط به بالا و نبود شهرک‌های صنعتی‌های مؤثر در آلودگی هوا تقریباً خیلی کم است و از نظر آب و هوا در دسته کاملاً سالم قرار دارد.

تقسیمات کشوری

شهرستان خدابنده در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۴۸ در استان زنجان تشکیل شد و مستقل گردید. این شهرستان ۵ بخش، ۱۱ دهستان و ۷ شهر دارد:

شهرستان خدابنده

بخش	مرکز بخش	جمعیت بخش ۱۳۹۵	نام دهستان	مرکز دهستان	جمعیت دهستان ۱۳۹۵	شهر	جمعیت شهر ۱۳۹۵
مرکزی	قیدار	۷۹٬۰۸۳ نفر	خرارود	محمودآباد	۱۷٬۳۹۶ نفر	قیدار سهرورد نوربهار کرسف	۳۴٬۹۲۱ نفر ۶٬۹۹۱ نفر ۳٬۶۴۴ نفر ۳٬۰۸۳ نفر
			کرسف	کرسف	۱۲٬۶۶۶ نفر
			سهرورد	سهرورد	۳۸۲ نفر
بزینه‌رود	زرین‌رود	۴۲٬۲۴۹ نفر	زرینه‌رود	زرین‌رود	۲۷٬۹۷۰ نفر	زرین‌رود	۹٬۳۱۴ نفر
			بزینه‌رود	کهلا	۱۲٬۷۶۵ نفر
سجاس‌رود	سجاس	۲۶٬۹۶۵ نفر	سجاس‌رود	چوزک	۱۴٬۷۰۰ نفر	سجاس	۷٬۰۳۷ نفر
			آق‌بلاغ	آقبلاغ سفلی	۵٬۲۲۸ نفر
دوتپه	دوتپه	۱۴٬۸۵۶ نفر	توپقره	توپقره	۸٬۰۶۲ نفر	_
			حومه	آقچه قیا	۶٬۷۹۴ نفر
افشار	گرماب	۱۲٬۴۲۴ نفر	شیوانات	گرماب	۶٬۷۷۸ نفر	گرماب	۳٬۸۲۳ نفر
			قشلاقات افشار	باش قشلاق	۱٬۸۲۳ نفر

جمعیت‌شناسی

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان خدابنده برابر با ۱۶۴٬۴۹۳ نفر بوده‌است.

زبان و دین:

اکثریت مردم این شهرستان، مسلمان و شیعه هستند و تعداد کمی نیز در سه روستای بخش سجاسرود به آیین اهل حق هستند. مردم خدابنده به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.