درگاه:شیمی

این صفحه یک درگاه برگزیده است.
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه شیمی


شیمی مطالعهٔ ساختار، خواص، ترکیبات، و تغییر شکل مواددرمقیاس میکروسکوپی است.عنصرهای شیمیایی و ترکیب‌های شیمیایی که شامل اتم‌ها، مولکول‌ها و برهم‌کنش میان آنهاست وابسته به این دانش هستند.نظریه اتمی پایه و اساس علم شیمی است. این تئوری بیان می‌دارد که تمام مواد از واحدهای بسیار کوچکی به نام اتم تشکیل شده‌اند. یکی از اصول و قوانینی که در مطرح شدن شیمی به عنوان یک علم تأثیر به‌سزایی داشته، اصل بقای جرم است. این قانون بیان می‌کند که در طول انجام یک واکنش شیمیایی معمولی، مقدار ماده تغییر نمی‌کند.

تاریخ شیمی به سلسله اتفاقاتی اطلاق می‌شود که از زمان باستان تاکنون برای دانش شیمی اتفاق افتاده‌است. تا ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد، تمدن‌های باستان از ابزارهایی استفاده می‌کردند که سرانجام اساس تنوع شاخه‌های شیمی شدند. برای نمونه استخراج فلزها از سنگ معدن، سفالگری با استفاده از لعاب تخمیر آبجو و شراب، تهیهٔ رنگدانه برای لوازم آرایشی و نقاشی،استخراج مواد شیمیایی از گیاهان برای دارو و عطر،تهیهٔ پنیر، ریسندگی، دباغی کردن چرم، تهیهٔ صابون از چربی، ساخت شیشه و ساخت آلیاژهایی مانند برنج.تاریخ شیمی از آغاز تاکنون با صنعت رابطه‌ای مستقیم داشته‌است. در ابتدای دوران مدرن در اروپا، شیمی از ترکیب دانسته‌های باستان با فعالیت‌های دانشمندان مسلمان در قرون وسطی توسعه یافت.سپس شیمی در کنار فیزیک توانست ماهیت درونی مواد را شرح دهد.امروزه شیمی دانشی بسیار پیچیده‌است که بخش‌های زیادی با اهداف متنوع در زمینه‌های مختلف فناوری دارد.

نوشتار برگزیده

لایهٔ اُزون یا اُزون‏‌سپهر لایه‌ای به ضخامت ۳۰۰ دابسون (۳ میلی‌متر) در لایهٔ استراتوسفر هواکره است با غلظت بالایی از مولکول ازون (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیک‌دان فرانسوی به نام‌های چارلز فابری و هنری بویسون کشف شد. این لایه با جذب ۹۹٫۹–۹۵ درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامهٔ زندگی بر روی کرهٔ زمین می‌شود. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ در می‌آورند و به سطح زمین می‌فرستند.

در اوایل سال ۱۹۳۰، ترکیباتی به نام کلروفلوئوروکربن‌ها (سی‌اف‌سی‌ها) در ایالات متحده آمریکا اختراع‌شد و در صنعت و خانه مورد استفاده قرار گرفت. این ترکیبات به استراتوسفر راه یافتند و عناصر کلر و برم موجود در آن‌ها طی واکنش‌های شیمیایی موجب تخریب تدریجی لایهٔ اُزون شدند. به ویژه، لایهٔ اُزون بر فراز قطب جنوب به شدت کاهش یافته‌است.

چرخهٔ ازون-اکسیژن بیان می‌کند که پرتوهای فرابنفش به مولکول اکسیژن برخورد کرده و پیوند میان مولکول‌های اکسیژن را می‌شکند. اتم‌های حاصل با مولکول اکسیژن دیگری واکنش داده و مولکول ازون را تشکیل می‌دهند. سطح ازون با تغییر فصل‌ها، وزش باد و تغییرات خورشید نیز تغییر می‌یابد. ۱۰ درصد مولکول‌های ازون هواکره در لایهٔ تروپوسفر قراردارند و بر خلاف ازون موجود در استراتوسفر، آلاینده به شمار می‌آیند و آسیب‌هایی به بافت‌های زیستی انسان و دیگر جانوران می‌رسانند.
ادامه...

زندگی‌نامهٔ برگزیده

ماری کوری در ۷ نوامبر سال ۱۸۶۷ در ورشو پایتخت لهستان متولد شد. در سال ۱۸۹۳ لیسانس خود را در رشته فیزیک دریافت کرد و تنها یک سال بعد در رشته ریاضیات نیز موفق به اخذ لیسانس گردید. او در سال ۱۸۹۱ به پاریس رفت و در دانشکده علوم به تحصیل در رشته شیمی پرداخت. در سال ۱۸۹۵ با فیزیکدان جوان فرانسوی به نام پیر کوری آشنا شد. این آشنایی به ازدواج انجامید. او به پیر کوری در انجام آزمایشهای عملی‌اش درباره الکتریسیته کمک می‌کرد. ماری کوری نخستین دانشمندی که دوبارجایزهٔ نوبل را گرفت. اوبه اتفاق همسرش پیر کوری عناصر پلوتونیم و رادیوم را کشف کرد.
ادامه...

تاریخ شیمی


تاریخ باستان
ارسطودموکریتامپدوکلسلئوکیپوس (فیلسوف)لوکرتیوسافلاطون
قرون وسطی
راجر بیکنجابر بن حیانمحمد زکریای رازی
رنسانس
آیزاک نیوتنآندریاس لیباویوسپاراسلسوس
سده هفدهم
فرانسیس بیکنرابرت بویل
سده هجدهم
جوزف بلکهنری کاوندیشجان دالتونآنتوان لاووازیهجوزف پریستلیکارل ویلهلم شیله
سده نوزدهم
سوانت آرنیوسآمادئو آووگادرویاکوب برسلیوسادوارد بوخنرمایکل فارادیهرمان امیل فیشریاکوبوس هنریکوس وانت‌هوفدمیتری مندلیفلویی پاستورآلفرد ورنرفریدریش وهلر
سده بیستم
کورت آلدرنیلز بورایو چاوینماری کوریریچارد ارنستویکتور گرینیاردفردریک ژولیو کوریایروینگ لانگمویرجان ماری لنلینوس پاولینگارنست رادرفورداحمد حسن زویل

تکنیک‌های شیمی

نوشتارهای برگزیده

نگارهٔ برگزیده

رنگدانه هندی که در رنگرزی به کار می‌رود.

عنصرهای شیمیایی

کلر یکی از عنصرهای شیمیایی و یک هالوژن است. عدد اتمی آن ۱۷ و نشانه اختصاری آن Cl است. به وفور در طبیعت یافت می‌شود و کاربرد فراوانی در زندگی بشر دارد. کلر به عنوان ماده ضد عفونی کننده رایج در استخرهای شنا برای تمیزی و بهداشت آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیمی در جامعه

شیمی و صنعت

ابزارهای آزمایشگاه

Beaker
Beaker

آسپیراتوربشرلوله جوشقیف بوخنرچراغ بونزنبورتکالریمتر رنگ سنجگیلاس مدرجتشدید مغناطیسی هستهطیف‌سنجی جرمیکروماتوگرافیکروماتوگرافی گازیبوته چینیفلاسک آزمایشگاه (بوشنر، ارلن، فلورانس، قرع، بالن ته گرد، بالن حجمیانبیق‌‍ • هود (تهویه)سرنگ گازاستوانه مدرج- پیپتواکنشگر نابقیف جدا کنندهطیف‌سنجی نوریبالن اشلنکدستگاه استخراج سوکسلههمزن استاتیکلوله آزمایشلوله تیلویسکومتر

آیا می‌دانید

آیا می‌دانید...

  • ... تار عنکبوت از قویترین بافته‌هاست و دوامش از آهن بیشتر است!
  • ... پلاسما حالتی از ماده است که ماده در دمای ۲۰٬۰۰۰ کلوین قرار دارد؟
  • ... در عاشق شدن فرایندهای شیمیایی دخیل هستند؟
  • ... اکسید کروم (در نگاره) در ساخت نوار کاست و فیلم ویدئو استفاده می‌شود؟
  • ... لیتیم در جامد کردن روغن‌های صنعتی کاربرد دارد؟
  • ... رادیم گرانترین فلز است؟
  • ... آب داغ زود تر از آب سرد یخ می‌زند؟
  • ... بیشترین درجه حرارت ثبت شده برای انفجار بمب هیدروژنی ۱۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کلوین است؟
  • ... استرانسیم از بقایای موجودات دریایی به دست می‌آید؟
  • ... کادمیم فلزی سمی است که در ساخت باطری‌های خشک کاربرد دارد؟
  • ... گالیم در دمای ۳۰ درجه مایع می‌شود؟
  • ... در لامپ یک جریان کم از رشته تنگستن می‌گذرد و دمای آن را به بیش از ۲۰۰۰ درجه میرساند؟

جدول تناوبی

گروه ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
دوره
۱ ۱
H

۲
He
۲ ۳
Li
۴
Be


۵
B
۶
C
۷
N
۸
O
۹
F
۱۰
Ne
۳ ۱۱
Na
۱۲
Mg


۱۳
Al
۱۴
Si
۱۵
P
۱۶
S
۱۷
Cl
۱۸
Ar
۴ ۱۹
K
۲۰
Ca

۲۱
Sc
۲۲
Ti
۲۳
V
۲۴
Cr
۲۵
Mn
۲۶
Fe
۲۷
Co
۲۸
Ni
۲۹
Cu
۳۰
Zn
۳۱
Ga
۳۲
Ge
۳۳
As
۳۴
Se
۳۵
Br
۳۶
Kr
۵ ۳۷
Rb
۳۸
Sr

۳۹
Y
۴۰
Zr
۴۱
Nb
۴۲
Mo
۴۳
Tc
۴۴
Ru
۴۵
Rh
۴۶
Pd
۴۷
Ag
۴۸
Cd
۴۹
In
۵۰
Sn
۵۱
Sb
۵۲
Te
۵۳
I
۵۴
Xe
۶ ۵۵
Cs
۵۶
Ba
*
۷۱
Lu
۷۲
Hf
۷۳
Ta
۷۴
W
۷۵
Re
۷۶
Os
۷۷
Ir
۷۸
Pt
۷۹
Au
۸۰
Hg
۸۱
Tl
۸۲
Pb
۸۳
Bi
۸۴
Po
۸۵
At
۸۶
Rn
۷ ۸۷
 Fr 
۸۸
Ra
**
۱۰۳
Lr
۱۰۴
Rf
۱۰۵
Db
۱۰۶
Sg
۱۰۷
Bh
۱۰۸
Hs
۱۰۹
Mt
۱۱۰
Ds
۱۱۱
Rg
۱۱۲
Cn
۱۱۳
Nh
۱۱۴
Fl
۱۱۵
Mc
۱۱۶
Lv
۱۱۷
Ts
۱۱۸
Og

* لانتانیدها ۵۷
La
۵۸
Ce
۵۹
Pr
۶۰
Nd
۶۱
Pm
۶۲
Sm
۶۳
Eu
۶۴
Gd
۶۵
Tb
۶۶
Dy
۶۷
Ho
۶۸
Er
۶۹
Tm
۷۰
Yb
** آکتینیدها ۸۹
Ac
۹۰
Th
۹۱
Pa
۹۲
U
۹۳
Np
۹۴
Pu
۹۵
Am
۹۶
Cm
۹۷
Bk
۹۸
Cf
۹۹
Es
۱۰۰
Fm
۱۰۱
Md
۱۰۲
No


جدول تناوبی با جزئیات بیشتر • جدول تناوبی گسترده • جدول تناوبی عمودی

درگاه‌های وابسته

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا