بز سینا

قله بُز سینا
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع	۳۴۸۰ متر
مختصات	شهرستان ارومیه، بخش سیلوانه، دهستان مرگور
جغرافیا
موقعیت	ایران، استان آذربایجان غربی، مرز مابین شهرستان ارومیه و شهرستان اشنویه
رشته‌کوه مادر	زاگرس

بز سینا نام کوهستانی است که در زاگرس شمالی واقع شده‌است. این کوه در زبان ترکی به صورت بوز سینه تلفظ می‌شود که به معنای سینه برفی است و نزدیکترین و واقعی‌ترین معنا برای نام این کوه، همین نام است. این کوهستان مرز طبیعی مابین شهرستان‌های اشنویه و ارومیه است که در نزدیکی مرزهای ایران، عراق و ترکیه نیز واقع شده‌است. ارتفاع این کوه از سطح دریاهای آزاد ۳۴۸۰ متر می‌باشد.

زمین‌شناسی

بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که در دوره کواترنری گسترش یخچال‌ها در کوهستان بز سینا وجود داشته‌است. اگر چه ارتفاع این کوهستان کمتر از نواحی کوهستانی البرز و سبلان می‌باشد، اما آثار یخچالی برجای مانده از عصر یخبندان بسیار گسترده‌است. مطالعات نشان می‌دهد کاهش دمای هوا در آخرین دوره یخچالی حدود ۵ درجه سانتی گراد کمتر از میانگین دمای سالیانه فعلی بوده‌است. جنس سنگ‌های کوهستان بوزسینا و دالانپر عمدتاً رسوبی (آهکی) و دگرگونی می‌باشد. در کتاب کوه‌های ایران بوز سینه (دامنه یخی) یکی از مناطق بکر و ناشناخته ایران نامبرده شده‌است.

مردم‌شناسی

اهالی این منطقه از دیرباز ترک‌زبان بوده‌اند و بعد از اسکان عشایر کردزبان، برخی از نواحی این منطقه به کردی تغییر یافته است؛ اسامی کوه‌ها و روستاها بیانگر ترک‌نشین بودن منطقه بوده است.

موقعیت جغرافیایی

بز سینا نام کوهیست از رشته کوه زاگرس بزرگ در ۵۴ کیلومتری جنوب غربی ارومیه و واقع در دهستان مرگور که با ارتفاعی بالغ بر ۳۴۸۰ متر یکی از مرتفع‌ترین کوه‌های کردستان بشمار می‌آید. بز سینا سرچشمه دو رود بزرگ گدار و دیزج بوده و بربلندای آن یخچال و برف چال‌های دائمی وجود دارد که این رودها را در تمام فصول سال خروشان و مناطق کشاورزی پایین دست کوه را حیات می‌بخشد. قله بز سینا در مابین قله دالانپر در بخش سیلوانای شهرستان ارومیه و قله زردکوه (کۆراڕه‌زه‌وان) در شمال شهرستان اشنویه واقع شده‌است.

پوشش گیاهی و جانوری بوز سینا

از نظر پوشش گیاهی به علت شرایط سخت زمستانی و کوتاه بودن دوره رشد در این کوهستان بیشتر پوشش گیاهی به صورت گیاهان یکساله با طول عمر کم می‌باشد. حیوانات وحشی همانند گرگ، روباه، خرس و گربه وحشی در این کوهستان زندگی می‌کنند. دهلیزهای پربرف بز مکانی مناسب برای یخنوردی و آموزش آن به مبتدیان این رشته مهیج بوده و به دلیل دست رسی آسان به یخچال بز مورد توجه یخنوردان و کوهنوردان منطقه قرار گرفته و در تمام فصول کوهنوردان در حال فعالیت را می‌توان در دامنه‌های این کوه مشاهده کرد. به دلیل اهمیت نظامی منطقه جاده نظامی از دامنه‌های این کوه تا قله دالامپر کشیده شده‌است که این امر باعث بوجود آمدن مشکلات زیست‌محیطی برای این مجموعه بی نظیر شده و به دلیل رعایت نکردن اصول راه‌سازی و آسفالت کردن جاده مذکور تا قله دالامپر یعنی احداث راه نظامی در ارتفاع ۳۴۵۰متری، مسیر آب راها نیز عوض شده و موجب تخریب پوشش گیاهی وساختار طبیعی این منطقه شده‌است.

خصوصیات کوهستانی بوز سینه

در قله دوتا دهلیز وجود دارد که دارای برف‌چال می‌باشند. در تمام فصول سال برف قله بوز سینه ماندگار و به صورت یخچال می‌باشد و جای مناسبی است برای کوهنوردان صخره‌نورد و یخ نورد می‌باشد. بهترین زمان برای کارکردن در این برف‌چال‌ها از اوایل اردیبهشت تا اواخر خردادماه و در فصل پاییز می‌باشد چون در تابستان خیلی نرم و در زمستان بهمن گیر است.

مسیرهای دسترسی به قله

قله بُزسینا مسیرهای متعددی برای صعود کوهنوردان دارد که عبارتند از:

1. مسیر زمستانه و تابستانه از سه راهی روستای (کوله بهی) شروع می‌شود، در زمستان از روستای مذکور تا قله باید کوهپیمایی کرد ولی در تابستان به علت دسترسی به جاده آسفالت و با استفاده از خودرو می‌توان تا نزدیک قله رسید.
2. از روستای خوراسپ (خوراسپ و براسپ دو روستای هستند که در دامنه ای قله بُزسینا قراردارند) می‌توان تا قله کوه راهپیمایی نمود.
3. مسیری از قله زردکوه و گردنه ناورون (کۆراڕه‌زه‌وان، گه‌وری یا ناوروون) شروع می‌شود تا قله.

منابع

• جلوه‌های طبیعی کردستان؛ اکبر ولد بیگی؛ انتشارات پرتو بیان؛ ۱۳۸۴

پانویس