اسم مصدر
(تغییرمسیر از نام مصدر)
اسم مصدر (یا نام مصدر)، علاوه بر مصدر، نام‌هایی نیز در فارسی هستند که با اینکه نشانه‌های مصدری ندارند، ولی حاصل معنی و مفهوم مصدر را می‌رسانند؛ مانند دانش، ستایش، دیدار، خنده، آزادی، آزادگی: دانش ← دانستن/ ستایش ← ستودن/ دیدار ← دیدن و…
این گونه واژه‌ها را اسم مصدر یا حاصل مصدر می‌نامند.
اقسام اسم مصدر[ویرایش]
معروف‌ترین اقسام و نشانه‌های اسم مصدر عبارتند از:
- –ِش در آخر بن مضارع:
- خواهِش، کاهِش، جوشِش
- –ِشت درآخر بن مضارع:
- بُرِشت، کُنِشت، خورشت.
- ـار در آخر بن ماضی:
- رفتار، گفتار، کردار
- های بیان حرکت در آخر بن مضارع:
- خنده، گریه، مویه
- ی در آخر صفت و گاهی اسم و به‌ندرت کلمات دیگر:
- نزدیکی، دوری، خوبی
- اگر کلمه به‌های بیان حرکت ختم شود به جای ی به آخر آن، گی افزدوه می‌شود:
- تشنه ← تشنگی/ ورزیده ← ورزیدگی
- ان در آخر بن مضارع برخی از فعل‌های مرکب و به‌ندرت در آخر فعل ساده یا اسم:
- آشتی‌کنان، عقدکنان، راه‌بندان
- یّت در آخر بعضی از اسم‌ها و صفت‌های عربی:
- مدیریّت، فاعلیّت، اسلامیّت، انسانیّت
- بن ماضی فعل به تنهایی یا همراه کلمه یا جزء دیگر:
- ساخت، رسید، عقب‌گرد
- بن مضارع یک فعل یا دو فعل جداگانه:
- گریز، ورانداز، گیرودار
- بن ماضی یک فعل با بن مضارع همان فعل یا فعلی دیگر:
- جست‌وجو، گفت‌وگو،
- بن ماضی یا مضارع فعل به اضافه پسوند مان:
- ساختمان، سازمان، زایمان ← بخش فعل (بن ماضی- بن مضارع)
- از تکرار ساخت امر یک فعل یا ترکیب ساخت امر دو فعل جداگانه:
بزن‌بزن، بُکش‌بُکش، بده‌بستان
پیوند به بیرون[ویرایش]
- زبان فارسی بایگانی‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- کتاب «دستور زبان فارسی ۱»، صفحات ۸۰–۸۲، تألیف دکتر حسن احمدی گیوی/ دکتر حسن انوری، ویرایش ۲، تهران: انتشارات فاطمی، ۱۳۷۴